Hoe wordt volatiliteit gemeten? En tips om te beleggen in volatiele markten

Trumps onverwachte overwinning in 2016 zorgde initieel voor veel volatiliteit op de financiële markten. Nadien viel de volatiliteit terug en, dankzij belastingverlagingen en deregulering, kon de S&P 500 zelfs 67% stijgen in zijn eerste termijn. Zijn 2de overwinning kan een omgekeerd beeld hebben. De volatiliteit op de financiële markten na zijn overwinning is laag, maar analisten verwachten wel een grotere volatiliteit tijdens zijn ambtstermijn. Trump heeft meer macht dan de vorige keer en kan zorgen voor handelsoorlogen en (geo)politieke instabiliteit.  

Hoe wordt volatiliteit gemeten?

Er bestaan verschillende indices die de volatiliteit van een beursindex meten. De meest gebruikte is de VIX-index, de volatiliteitsindex op de S&P 500. De koers van de VIX-index wordt afgeleid uit opties op de S&P 500 Index. Op basis hiervan geeft de stand van de VIX-index de verwachte beweeglijkheid weer voor de komende 30 dagen. Hoe hoger de koers van de index, hoe hoger de verwachte beweeglijkheid en omgekeerd.

We onderscheiden drie categorieën:

• Onder de 20. De verwachte beweeglijkheid is relatief laag, op de beurzen is het rustig.
• Tussen 20 en 30. Het is onrustig op de beurzen, de kans op grote schommelingen neemt toe.
• Boven de 30. Er is paniek op de financiële markten, koersen kunnen op dagbasis sterk dalen (en stijgen).

Bekijken we de evolutie van de VIX-index in 2024, dan zien we dat we tot augustus in zeer rustig vaarwater zaten. De onverwachte rente-aanpassing in Japan zorgde begin augustus even voor onrust. Ook in aanloop naar de Amerikaanse verkiezingen zagen we een toenemende volatiliteit. Na de – door de financiële markten verwachte – overwinning van Trump viel de volatiliteit fors terug. 

Grafiek 1: VIX-index 2024

Tip 1: De VIX-index gebruiken als voorspeller?

De VIX-index heeft een sterke correlatie met aandelenkoersen. Forse beurscorrecties gaan gepaard met hoge volatiliteit. In grafiek 2 ziet u onmiddellijk de financiële crisis, de internetbubbel en de coronacrisis. 

Grafiek 2: VIX-index sinds 1990

Dat betekent helaas nog niet dat we de VIX-index kunnen gebruiken als voorspeller van een volgende crash. Een oplopende VIX-index gaat meestal gepaard met koersdalingen. Op het moment dat u een alarmsignaal zou ontvangen, is het dan ook meestal geen goed moment meer om te verkopen. Toch kan de VIX-index een waardevol en nuttig instrument zijn:

 

• Time in the market, beats timing the market. 
  Bij beleggen op de beurs denken velen nog aan de beelden van hysterische handelaars in een marktenzaal. In realiteit is de beurs doorgaans saai. In de afgelopen 30 jaar was er ‘slechts’ 700 (werk)dagen sprake van paniek op de beurzen volgens de VIX-index. Dit stemt overeen met de beursevolutie van de S&P 500. Een stijgende bull market duurt gemiddeld 2.250 dagen met een gemiddeld rendement van +213%, terwijl een dalende bear market slechts 500 dagen duurt met een negatief rendement van -39%. 
   
• When there’s blood in the streets, buy! 
  Het volgen van de VIX-index kan u helpen om te bepalen wanneer u bij een serieuze beursdip opnieuw moet instappen. Historisch gezien was (gespreid) instappen zodra de VIX-index boven 40 noteert een slimme zet. 
   
• To drip or not to drip
  De VIX-index kan u ook gebruiken om uw strategie met betrekking tot “Drip Feed” te bepalen. Wil uw klant een koopsom investeren in rustige tijden, dan heeft een drip feed weinig zin (rustige tijden zijn doorgaans stijgende markten). Staat de VIX-index daarentegen hoger dan 20, dan kan u adviseren om de koopsom via een drip feed te investeren. 

Tip 2: Volatiliteit als hefboom voor rendement

Sparen voor het pensioen betekent in veel gevallen een lange looptijd en periodiek instappen (jaarlijks fiscaal maximum). De ideale combinatie om te opteren voor beleggingen met een hogere volatiliteit! Door periodiek in te stappen zal uw klant automatisch meer ‘deelbewijzen’ aankopen bij een forse beurscorrectie (buy the dips!) en minder bij een stijgende markt. Op langere termijn creëert uw klant zo een extra rendement dankzij de volatiliteit. Dynamische periodieke spaarders hebben wellicht een voorkeur voor meer volatiele fondsen. 

Gerangschikt van hoog naar laag, is dit de top 5 in ons huidig aanbod:
 

Fonds	Volatility 5 Y*
Energy Transition Fund	23,20
Global Climate Change Equities ETF	15,78
Europe Sustainable Fund	15,67
Global Sustainable Equities ETF	15,62
Healthcare Fund	13,15

*Op basis van het onderliggend fonds op 31/10/2024